Schade aan gelakt staal: beter voorkomen door goed onderhoud

Goede zorg bij productie en onderhoud cruciaal

Stalen profielen van ramen en deuren vergen meestal weinig onderhoud. De profielen zijn namelijk op voorhand behandeld. Zo blijven ze langdurig beschermd tegen slecht weer en zon. Maar wat als er dan toch schade optreedt, door opgehoopte zoutresten, vliegroest, water aan de binnenzijde, transport, plaatsing …? Kleinere schade kan de gebruiker zelf herstellen, ernstige roestschade en andere beschadiging van afwerkingslagen bij reeds geplaatste profielen kan ter plekke opnieuw worden gelakt. Maar uw klant voorkomt dat alles beter met correct en regelmatig onderhoud.

Standaardbehandeling van stalen profielen

Stralen en metalliseren

De specialist zal zijn stalen profielen voor ramen of deuren eerst stralen. Daarna metalliseert hij de profielen door er met perslucht gesmolten zink of zink-aluminiumdraad op te spuiten. Het scherpkantige straalmiddel levert een ankerprofiel op het metaaloppervlak op, waarin de zinkpartikels zich vasthechten.

Door de zink(-aluminium-)laag kan de specialist garanderen dat de stalen profielen langdurig beschermd zijn tegen corrosie. Belangrijk is ook dat hij de dikte van de zinklaag aanpast aan de agressiviteit van de omgeving: stad, kustgebied, nabij industrie …

Poederlakken

Na het metalliseren gaat dezelfde specialist (of een apart lakbedrijf) over tot het poederlakken. Meestal wordt het raam of de deur op zijn geheel gelakt, eenmaal de profielen gelast zijn. Daarbij wordt eerst een epoxy-, epoxy-polyester- of polyesterprimerlaag in poedervorm aangebracht, die de zinklaag afsluit. De laag maakt het profiel goed bestand tegen weersinvloeden, maar is niet uv-stabiel. Er komt dus nog een eindlaag in polyester over voor de decoratieve afwerking (allerlei kleuren, glanzend, mat, effecten zoals structuur …) en uv-bescherming.

Om te poederlakken verspuit je elektrostatisch eerst de primer op het metalen profieloppervlak en nadien het polyester in poedervorm. Elke laag wordt een bepaalde tijd gebakken op een temperatuur van 180 tot 200 °C, eerst de primer, daarna de tweede laag.

De poederlaklaag levert een synergie op die langer beschermt dan de bescherming die de metallisatie- en poederlaklagen apart bieden.

Bestand tegen buitenomstandigheden

Het resultaat van metalliseren en poederlakken is een metalen profiel dat de tand des tijds goed doorstaat. De garantie van de behandeling bedraagt gebruikelijk tien jaar, maar ze kan tot zo’n 30 jaar meegaan. Hoelang precies, hangt sterk af van een correct en regelmatig onderhoud en van de omgeving.

Hoe schade bij productie voorkomen?

Bij het stralen

De levensduur van de behandeling is uite­raard ook afhankelijk van de zorg waarmee die uitgevoerd werd. Voor het stralen moeten bijvoorbeeld de werkdruk, de korrelgrootte en het straalmiddel worden afgestemd op de materiaaldikte van het profiel.

Bij het metalliseren en poederlakken

Bij de metallisatie moet de specialist zorgen voor een mooi, effen oppervlak zonder zink­spatten of andere oneffenheden. Bovendien dient de laag precies dik genoeg te zijn. Is ze te dik en niet constant, dan loop je risico op ontgassing bij het poederlakken, waardoor de afwerking minder kwaliteitsvol is. Indien er ontgassing optreedt, is er maar één goede oplossing: opnieuw beginnen.

Ook het poederlakken moet met zorg gebeuren. Een te dikke laag poederlak heeft zijn invloed op esthetisch vlak, een te dunne leidt op zeer korte termijn tot roest. Tegelijk spreekt het voor zich dat de coating geen gaatjes mag vertonen en dat de buitenzijde van een profiel volledig behandeld moet zijn.

Is het poederlakprobleem eerder esthetisch van aard, dan valt het meteen op – nog in het lakatelier. Moeilijker wordt het wanneer een ander probleem pas op de werf ontdekt wordt. Daar vallen ramen of deuren wel opnieuw te lakken, maar dan met natlak, niet met poederlak.

Natuurlijk vermijdt u dit het best door voor kwaliteitsvolle leveranciers te kiezen. Slaat de wet van Murphy toch toe, overleg dan meteen met het lakbedrijf om dat probleem zo snel mogelijk op te lossen, bijvoorbeeld door te herlakken in het atelier van de lakkerij.

Doorheen de gehele behandeling

Doorheen de verschillende behandelingsfasen (stralen, metalliseren en poederlakken) is vervuiling van het oppervlak te vermijden. Die verhoogt immers het risico dat de volgende lagen slecht hechten. Om dat probleem te vermijden, is het belangrijk dat alle behandelingen in hetzelfde bedrijf plaats vinden.

Welke mogelijke schade na de productie?

Roest door slecht onderhoud

De lakker zal een geschikt verfsysteem kiezen, aangepast aan de gebruiksomgeving: binnen/buiten, aan de kust, in de stad … Maar dan nog draagt ook de eindgebruiker de verantwoordelijkheid om de stalen profielen correct en regelmatig te onderhouden. Aan de kust bijvoorbeeld wordt een niet-beregend profiel enorm op de proef gesteld door de grote hoeveelheid zout die zich op de profielen opstapelt. Ook op andere profielen drogen aan de kust bijvoorbeeld resten van zout water op. Indien je daar niets aan doet, dan loop je op termijn alsnog risico op roest.

Vliegroest door metalen stofdeeltjes

In de buurt van (snel-)wegen of spoorwegen kunnen metalen stofdeeltjes rondvliegen, bijvoorbeeld roest afkomstig van remschijven, die op het schrijnwerk terechtkomen en daar beginnen te roesten. Dat tast eerst de bovenste poederlaklaag aan, waarna de volgende laag en uiteindelijk het metaal worden aangetast en beginnen roesten.

Inwendige corrosie door water

De binnenzijde van een profiel wordt niet behandeld. Het is dus cruciaal dat die nooit met water in contact komt. Dat risico bestaat onder meer wanneer de kit tussen het glas en het profiel loskomt, waarna zich al snel corrosie vormt.

Schade op hang- en sluitwerk

Na verloop van tijd kan het hang- en sluitwerk kleine krasjes vertonen door bijvoorbeeld sleutels. Die schade heeft vooral een esthetische minwaarde en leidt niet meteen tot roest, gezien de aanwezige zinklaag van de metallisatie in dergelijke gevallen als een kathodische beschermer fungeert.

Het grootste probleem voor sloten en scharnieren is achtergebleven straalmiddel. Straalkorrels uit bijvoorbeeld aluminiumoxide of staal zijn zodanig hard, dat ze alle sluitingen volledig stukmaken.

Het probleem ontstaat meestal tijdens het transport, waarbij straalkorrels door de manipulatie in de mechaniek van een slot terechtkomen. De gevolgen laten zich vrij snel blijken.

Schade tijdens transport en plaatsing

Last but not least: de profielen lopen mogelijk ook schade op door het transport. Zowel bij het aanleveren van de ramen en deuren bij de lakker als wanneer de lakker de goederen terugbezorgt aan de constructeur-ramenmaker.

Of het profiel geraakt beschadigd tijdens het lakken, doordat het verkeerd opgehangen wordt en valt.

Ook tijdens het plaatsen kan een profiel van een raam of deur schade oplopen. Dan is voorzichtigheid eveneens geboden. Is een profiel vooraf beschadigd of verwrongen, dan wordt dit meteen duidelijk bij de plaatsing. Het spreekt voor zich dat een goede leverancier al die problemen zo veel mogelijk probeert te vermijden.

Voorkomen, om niet te moeten genezen

Hoe agressiever de omgeving (aan de kust, in de stad of nabij industrie), hoe vaker een correcte reiniging van de profielen zich opdringt. Maar ook in andere gevallen vergt een goede bescherming een regelmatig en juist onderhoud.

Cruciaal onderhoud

Belangrijk is dat de eindgebruiker steeds zowel het glas van een raam/deur reinigt, om aantasting van het glasoppervlak door neer­geslagen vuil te voorkomen, als de stalen profielen zelf, opdat daar geen vuil waswater in achterblijft.

Voor het schoonmaken gebruik je het best warm, zuiver water, een spons en een neutrale, niet-krassende zeep (met een pH-waarde tussen 6 en 8, terug te vinden op de verpakking van een schoonmaakmiddel).

Hoe vaak en door wie?

In een landelijke omgeving moeten profielen minstens twee keer per jaar schoongemaakt worden, indien de oppervlakken geregeld ‘gereinigd’ worden door neerslag. In de stad of verstedelijkte gebieden worden de profielen het best minstens drie keer per jaar schoon­gemaakt, tot viermaal indien de profielen niet beregend worden en zelfs maandelijks in agressieve omgevingen zoals aan de kust. Elke maand schoonmaken is sowieso een must voor een permanent fraaie look.

Tegelijk dient het kitproduct van de ramen jaarlijks te worden gecontroleerd om zeker te zijn dat het nergens lost. Ramen, deuren en profielen wassen kan de eindgebruiker uite­raard zelf, maar het kitproduct controleren en waar nodig herstellen, dat laat hij het best aan een vakman over.

Hoe zeker niet reinigen?

Geef de eindgebruiker zeker mee dat hij ramen en deuren nooit met solventen, alkalische (bv. ammoniak) of zure (bv. zwavelzuur) reinigingsproducten mag schoonmaken.

Gebruik geen aluminiumborstels of staalwol, schuursponsjes en -papier, een hogedruk­reiniger enzovoort. Uw klant mag de profielen zeker ook niet schoonmaken wanneer ze warm hebben (bijvoorbeeld door de zon).

Vliegroest verwijdert u eveneens door regelmatig grondig te reinigen. Het valt ook weg te nemen met speciale poederlakreinigers, waarin een licht polijstmiddel zit, of met een lichtzuur product. Dat laatste vereist echter een zekere kennis van zaken.

Belandt er tijdens de bouw specie en cementwater op de poederlak, dan kan dit de coating ernstig aantasten. Die stoffen moet u dan ook zo snel mogelijk verwijderen.

Wilt u nog meer tips meegeven, opdat de eindgebruiker lang van een mooie afwerking kan genieten? Vraag dan een onderhouds­document aan bij de lakker of de leverancier van de poederlak.

Hoe agressiever de omgeving, hoe vaker een correcte reiniging van de profielen zich opdringt

Hoe toch genezen?

Roest en beschadigde afwerkingslagen

Ernstige roestschade en andere beschadiging van afwerkingslagen zal ter plaatse worden bijgewerkt met een aangepast verfsysteem, al dan niet door een gespecialiseerde firma. Niet alle speciale kleuren, metallics en andere effecten van poederlakken zijn identiek bij te werken. Er bestaan echter toch vele specialisten die heel wat gepoederlakte materialen onzichtbaar kunnen herstellen.

De onderneming reinigt en schuurt eerst het oppervlak, waarna ze het opnieuw beschermt met een zinkrijke verf en het geheel van een nieuwe eindlaag (natlak) voorziet. Het verf­systeem is aangepast aan de agressiviteit van de omgeving. Bij herlakken ter plaatse moet het volledige element opnieuw worden gelakt.

Bij beschadiging van een raam of deur met buitencontact moet het volledige anticorrosiesysteem in elk geval opnieuw worden opgebouwd voor een vernieuwde langdurige bescherming. Eén gespoten laagje verf volstaat hoegenaamd niet. En zoals we daarnet al schreven: als u een probleem vaststelt bij de plaatsing zelf, wordt het element opnieuw meegenomen naar het atelier om het daar te herlakken.

Kleine schadegevallen

Minimale, lichte, oppervlakkige krassen kunt u eventueel wel zelf bijwerken, met een polijstproduct of een lakretoucheerstift. Een polijstproduct haalt een oppervlakkig, dun laagje weg. Een retoucheerstift legt er een laagje op. Een polijstproduct kunt u weliswaar enkel inzetten op een glanzende laklaag, niet op matte of structuurlakken. Gebruikt u een retoucheerstift, dan blijft u wel zien waar u de laklaag bijwerkte.

Krassen op hang-en-sluitwerk

De krasjes op de laklaag van het hang-en-sluitwerk zijn relatief eenvoudig op te lossen. Gezien de onderdelen los te schroeven vallen, worden ze na een tiental jaar meestal af­genomen en opnieuw gelakt.

Met dank aan: Lootens en RAL