Welk aircoservicestation voor mijn werkplaats?

Voorheen was de airco in auto’s een luxeproduct en werd vooral als ‘extra’ gezien. In de huidige tijd is het een standaardfunctie voor veel bestuurders, maar tevens noodzakelijk voor bijvoorbeeld het koelen van accupakketten in EV’s. Steeds meer garagehouders maken daarom gebruik van een zogenaamd aircoservicestation om efficiënt het juiste onderhoud aan de airco te kunnen uitvoeren. Maar welke stations – of meerdere – zijn geschikt voor welke garage?

Aircoservicestations ondersteunen garagehouders bij het onderhouden van aircosystemen van voertuigen. Dit wordt binnen alle sectoren steeds belangrijker. Waar nog niet zo lang geleden een slecht werkende airco nog werd opgelost door het raam open te draaien, is een airco in personenauto’s nu eenvoudig een standaardfunctionaliteit waarvan de eigenaar verwacht dat die het goed doet. Voor cabines van vrachtwagens, bouwmachines en kranen is een airco al langer een ‘must’ om medewerkers in staat te stellen hun werk veilig en efficiënt uit te voeren in een geklimatiseerde omgeving.

In de huidige tijd heeft de airco er bovendien een extra functie bij gekregen: het koelen van het accupakket en de elektronica van elektrische voertuigen (thermomanagement).

Waarom onderhoud?

Net als alle andere systemen en onderdelen van een voertuig, heeft ook een aircosysteem regelmatig onderhoud nodig. En dan het liefst preventief. Ten eerste verbruikt een goed onderhouden airco minder brandstof, wat goedkoper is en een lagere milieubelasting geeft. Daarnaast ontstaat er minder slijtage aan de compressor, wat de levensduur verlengt en bespaart op onderhoudskosten in de toekomst. Verder draagt een goed werkende airco bij aan het comfort én de veiligheid in de auto.

Een aircocheck kan worden uitgevoerd op verzoek van de klant, maar kan ook worden aangeboden als extra service. Het is sowieso noodzakelijk omdat ieder aircosysteem standaard tot 10% koudemiddel per jaar verliest via aansluitingen en afdichtingen. In geval van schade is er meer lekkage.

Aircoservicestation

Voor het uitvoeren van preventief onderhoud aan airco’s wordt veelal gebruikgemaakt van een aircoservicestation. In feite een installatie voor het terugwinnen, vacumeren en opnieuw vullen van de airco met het juiste koudemiddel. Steeds meer werkplaatsen gebruiken voor ieder type koudemiddel een ander servicestation. Dit om fouten bij het vullen of het abusievelijk mengen van verschillende middelen te voorkomen. Daarbij is inmiddels een diversiteit aan installaties beschikbaar, variërend van handbediende en halfautomatische servicestations tot volautomatische varianten.

Vanuit de normen die zijn opgesteld door de Society of Automotive Engineers (SAE), moet het station:

• in staat zijn 95% van het koudemiddel dat zich in een voertuigairco bevindt binnen 30 minuten terug te winnen bij omgevingstemperaturen van 20 tot 24 °C;
• het koudemiddel vullen met een nauwkeurigheid van ± 15 g na het uitvoeren van de test;
• het koudemiddel terugwinnen en weergeven met een nauwkeurigheid van ± 30 g.

Voor de prestaties, kwaliteit en veiligheid in Europese landen dienen de stations te voldoen aan de EGEA (European Garage and test Equipment Association).

Ontwikkelingen

De behoefte aan goede, ergonomische aircoservicestations neemt toe, wat leidt tot verschillende nieuwe ontwikkelingen.

Low emission-aircoservicestation

Bijvoorbeeld de ontwikkeling van de low emission-servicestations. Dit type station verzamelt het koudemiddel dat ‘ontsnapt’ in de fase waarin het met behulp van de vacuümpomp uit de koudemiddelolie wordt afgevoerd. Deze emissies worden in een hermetisch afgesloten, drukdicht oliereservoir gebracht en teruggewonnen, waarna ze worden teruggevoerd naar de koudemiddeltank. Hiermee wordt het verlies van koudemiddel tot bijna nul teruggebracht.

Servicestations voor EV’s en hybridevoertuigen

Door de toename van het aantal elektrische en hybridevoertuigen krijgen garages steeds meer te maken met elektrische compressoren, waarvoor een speciale, niet-geleidende olie (zoals POE) nodig is. Daarbij moeten medewerkers goed zijn opgeleid om veilig te kunnen werken aan de bijbehorende hoogvoltagesystemen.

Nieuwe koudemiddelen

Sinds 2001 is het oudere R134a-koudemiddel niet meer toegestaan vanwege de relatief hoge milieu-impact. Vervangers zoals R1234yf zijn licht ontvlambaar en vragen daarom om aangepaste, veilige apparatuur. Tevens moet er rekening mee worden gehouden dat oude en nieuwe koudemiddelen niet gemengd mogen worden en dat hiervoor dus aparte systemen nodig zijn.

Nieuwe koudemiddelen zoals R1234yf en CO₂ vragen om extra maatregelen in verband met onder andere hoge drukken

Een ander alternatief koudemiddel is CO₂ en wordt vooral gebruikt in moderne EV’s en premiumvoertuigen. Deze systemen vereisen extra veiligheidsmaatregelen omdat zij onder hoge druk werken (tot 150 bar). CO₂-apparatuur meet bijvoorbeeld continu de drukverhoudingen in het servicestation en het aircosysteem om potentiële gevaren uit te sluiten. Omdat CO₂ ongeveer anderhalf keer zwaarder is dan lucht, moet er bovendien een goede ventilatie zijn van de werkplek. Sommige CO₂-aircostations controleren de omgevingslucht van de werkplek en schakelen uit wanneer de gemeten waarde te ver afwijkt van hetgeen is toegestaan.

Controlegereedschap en lekdetector

Naast het vullen van een airco kan met speciaal gereedschap ook een lekdetectie worden gedaan. Deze detectoren zijn in staat om – met zowel traditionele als geavanceerde technieken – de diverse koelmiddelen te detecteren.

Bijvoorbeeld R134a, R1234yf, R456, R513, R744 en HC. Dit is belangrijk omdat lekkage in het aircosysteem het motorrendement kan verslechteren en koudemiddel in het milieu terecht kan komen.

In dezelfde categorie zijn ook oliecheckers beschikbaar, waarmee snel de conditie van de olie is te controleren die aangeeft of er mogelijk problemen zijn met de compressor van de airco.

Locksysteem

Een ‘locksysteem’ voorkomt ten slotte dat er buitenlucht in de koudemiddeltank van het aircoservicestation komt. Dit kan in kleine hoeveelheden gebeuren met conventionele koppelingen tijdens het aansluiten van de koppelingen van het servicestation op de aansluitingen van het aircosysteem van de auto. Na een aantal keer zal dit invloed hebben op de koudemiddeltank, die hierdoor niet meer zuiver is.

Welk aircoservicestation voor welke garage?

Met de diverse mogelijkheden én de verschillende soorten voertuigen heeft de garagehouder wat te kiezen waar het aircoservicestations betreft. Globaal gezien zijn de volgende systemen beschikbaar:

R134a-stations

Deze stations zijn bedoeld voor het onderhouden van oudere voertuigen die gebruikmaken van R134a-koudemiddel. Ze zijn niet compatibel met nieuwe koudemiddelen, maar zijn wel breed inzetbaar bij oudere modellen.

R1234yf-stations

Airco R1234yf-stations zijn speciaal ontworpen voor voertuigen met HFO-koudemiddelen (R1234yf). Zij voldoen aan strengere veiligheidsnormen in verband met onder meer de hoge ontvlambaarheid van het koudemiddel en zijn verplicht voor nieuwere voertuigen (vanaf ongeveer 2017). Omdat het hier om een gevoeliger product gaat dat niet in de atmosfeer terecht mag komen, moet het bijbehorende servicestation een volautomatische lektest uitvoeren. Daarnaast moeten de servicekoppelingen voorzien zijn van een ‘doderuimte’-ventilatie die het ontsnappen van het koudemiddel voorkomt.

Combinatiestations (R134a + R1234yf)

Combinatiestations kenmerken zich door de gescheiden circuits voor beide koudemiddelen. Een typische oplossing voor universele werkplaatsen, maar deze stations zijn wel wat duurder in aanschaf, moeten gespoeld worden bij wisseling van het koudemiddel en als hij kapotgaat, is er voor twee gassen geen servicestation beschikbaar.

CO₂ (R-744)-stations

De CO₂-servicestations zijn tot slot bedoeld voor voertuigen met CO₂-aircosystemen. Ook hier gelden hoge drukken die specifieke componenten en opleidingen noodzakelijk maken.

Kies voor de leverancier van een aircoservicestation voor een partij die advies kan geven en het station kan onderhouden

De gemene deler van het advies van diverse leveranciers is in eerste instantie te kijken naar de fabrikant en de mate van nazorg. Het is immers belangrijk dat garagehouders worden ondersteund en met vragen terechtkunnen – ook ná aanschaf. Daarnaast is het voor garagehouders verstandig om met een partij in zee te gaan die het servicestation ook kan onderhouden; zeker waar het de updates van de database en de software betreft. Bepaalde aircoservicestations zijn hiervoor uitgerust met een USB-aansluiting, waarmee het updaten van de systeemsoftware en databases eenvoudig met behulp van een USB-stick is uit te voeren. Dezelfde aansluiting is te gebruiken om belangrijke onderhoudsgegevens op te halen.

Verder speelt de intensiteit van gebruik een rol: wordt het station dagelijks vele malen gebruikt of sporadisch? Een hoog volume vereist een snel, robuust en automatisch servicestation. Ook moet er rekening worden gehouden met een eventuele benodigde opleiding of training van de medewerkers en kan een servicestation statisch of mobiel zijn uitgevoerd. Met andere woorden: komt de auto naar het servicestation toe of is het andersom noodzakelijk? Tot slot kunnen garagehouders kiezen voor merkgebonden of juist universele uitvoeringen en uiteraard speelt budget een rol.

In alle gevallen geldt: win advies in en neem bovenstaande punten mee zodat uiteindelijk de service richting klanten met betrekking tot airco-onderhoud optimaal is.

Met medewerking van Phinia, Snap-on Tools, TAE, Tunap en Waeco